W tym artykule omówimy cztery granice w okolicach Polski, które istnieją w nieznacznie tylko zmienionym przebiegu od kilkuset lat, pomimo że rozdzielały już różne państwa bądź jednostki administracyjne.

 

I. Granica polsko-czeska

Zacznijmy od najmłodszej granicy na naszej liście. Obecna granica polsko-czeska od okolic Lubania na zachodzie do okolic Rybnika na wschodzie została ustanowiona jako granica prusko-austriacka (formalnie między Królestwem Prus a Królestwem Czech w unii realnej z Arcyxięstwem Austrii) 11 czerwca 1742 r. jako główna część postanowień pokoju wrocławskiego, kończącego I wojnę śląską. Oto państwa, które od tego czasu rozdziela:

1)           Od 1806 r. na południu Cesarstwo Austriackie;

2)           Od 1867 r. na północy Związek Północnoniemiecki, a od 1871 Cesarstwo Niemieckie (II Rzesza);

3)           Od 1918 r. na południu Czechosłowacja, a na północy Republika Weimarska (następnie III Rzesza); wówczas dokonano niewielkiej korekty granicy: włączono kilka przygranicznych wsi na Opolszczyźnie, dotąd po stronie niemieckiej, do Czechosłowacji;

4)           W 1921 r. powiat rybnicki przyłączono do Polski – granica ta rozdzielała więc już trzy państwa;

5)           W 1938 r., po anexji Sudetenlandu, a w roku kolejnym całych Czech przez Niemcy oraz Zaolzia przez Polskę, granica utraciła swój przebieg;

6)           W 1945 r. przywrócono granicę sprzed 1938 r. Odtąd oddzielała Polskę i Czechosłowację; w 1958 r. dokonano niewielkich korekt;

7)           Od 1993 r. granica polsko-czeska.

 

II. Granica polsko-słowacka

Ta granica jest znacznie starsza – istnieje bowiem w nieznacznie tylko zmienionym przebiegu od 1292 r. (wówczas Węgry zajęły Spisz, należący dotąd do Małopolski). Oto jej historia:

1)           Od 1292 r. granica polsko-węgierka (część zachodnia) oraz między Węgrami a Xięstwem Halicko-Wołyńskim (wschodni fragment);

2)           Od 1344 r. w całości granica polsko-węgierska;

3)           W latach 1411-1769 do Polski należą także okolice Lubowli;

4)           Od 1527 r. część zachodnia granicą między Polską a monarchią habsburską (Królestwo Węgier w unii z Austrią), a wschodnia między Polską a Xięstwem Siedmiogrodzkim (lennikiem Turcji);

5)           Od 1569 r. na północy Rzeczpospolita Obojga Narodów;

6)           Od 1699 r. w całości między Rzecząpospolitą a państwem Habsburgów;

7)           W 1769 i 1770 r. Austria okupuje Podhale, Sądecczyznę i Lubowlę (a także resztę zastawu spiskiego – polskie exklawy-enklawy na Spiszu);

8)           Od 1772 r. granica między Królestwem Węgier a Królestwem Galicji i Lodomerii wewnątrz monarchii Habsburgów;

9)           Od 1867 r. granica między połączonymi unią personalną Cesarstwem Austrii (Przedlitawią) a Królestwem Węgier (Zalitawią);

10)      Od 1918 r. granica między Polską a Czechosłowacją;

11)      W 1920 r. nastąpiła jedyna duża korekta w historii tej granicy: wschodnia część Orawy i zachodnia część Spisza zostały przyłączone do Polski;

12)      Od 1939 r. (marzec) granica między Polską a I Republiką Słowacką, a we wschodniej części granica polsko węgierska; okolice Czadcy oraz niewielkie skrawki Orawy i Spisza przyłączone do Polski;

13)      Od 1939 r. (wrzesień) granica między III Rzeszą Niemiecką (na zachodzie) i podległym jej Generalnym Gubernatorstwem (w środku) a Słowacją, a na wschodzie między Gubernią a Węgrami; Czadca, Spisz i Orawa zostają przyłączone do Słowacji;

14)      Od 1945 r. ponownie granica polsko-czechosłowacka; część Spisza i Orawy ponownie przyłączona do Polski wg granic z 1920 r.; w 1958 i 1975 r. dokonano niewielkich korekt przebiegu omawianej granicy;

15)      Od 1993 r. granica polsko-słowacka; w 2005 r. dokonano kilku kolejnych małych korekt.

 

III. Granica litewsko-łotewska

Teraz pora na najstarszą granicę w naszym zestawieniu. Została ona ustanowiona w 1253 r., w wyniku porozumienia między nowo ochrzczonym królem Litwy Mendogiem, a inflancką gałęzią Zakonu Krzyżackiego. Oto jej historia:

1)           Od 1385 r. na południu Wielkie Xięstwo Litewskie połączonym unią personalną z Królestwem Polski (unia ta trwała, z krótkimi przerwami, do 1569r.);

2)           W latach 1399-1411 Żmudź pod panowaniem krzyżackim – zachodnia część omawianej granicy rozdzielała pruską i inflancką część Zakonu Krzyżackiego;

3)           Od 1411 r. granica między Wielkim Xięstwem Litewskim a państwem Zakonu Kawalerów Mieczowych w Inflantach;

4)           Od 1561 r. granica między Litwą a Xięstwem Kurlandii i Semigalii, będącej jej lennem;

5)           Od 1569 r. na południu Rzeczpospolita Obojga Narodów; Xięstwo Kurlandii i Semigalii jej wasalem;

6)           Od 1795 r. granica między Gubernią Wileńską a Gubernią Kurlandzką w składzie Imperium Rosyjskiego;

7)           W 1819 r. okolice Połągi wyłączono z Guberni Wileńskiej i włączono do Kurlandzkiej;

8)           Od 1915 r. obszar po obu stronach granicy pod okupacją niemiecką;

9)           W 1918 r. granica między Litwą a na krótko restytuowanym Xięstwem Kurlandii i Semigalii, a następnie między Litwą a nowo powstałą Łotwą; oba kraje dokonały niewielkich korekt jej przebiegu;

10)      W 1922 r. okolice Połągi ponownie przyłączone do Litwy;

11)      Od 1940 r. granica między Litewską SRR a Łotewską SRR w składzie Związku Sowieckiego;

12)      Od 1941 r. obszary po obu stronach granicy ponownie pod okupacją niemiecką;

13)      Od 1944 r. ponownie granica między Litewską i Łotewską SRR w składzie Związku Sowieckiego;

14)      Od 1990 r. ponownie granica litewsko-łotewska.

IV. Południowa część granicy litewsko-rosyjskiej

    To dość ciekawy przypadek granicy, w którym jedno państwo (Rosja) zmieniło w pewnym momencie stronę granicy, za którą znajduje się jego terytorium wobec tej, po której znajdowało się wcześniej. Granica ta powstała w 1282 roku, po zajęciu przez Litwę i Zakon Krzyżacki ziem zdziesiątkowanych przez Leszka Czarnego Jaćwingów:

1)           Od 1385 roku na wschodzie Wielkie Xięstwo Litewskie połączone unią personalną z Królestwem Polski;

2)           Od 1466 r. państwo Zakonu Krzyżackiego na zachodzie wasalem Polski;

3)           Od 1525 r. na zachodzie Xięstwo Pruskie (wasal Polski);

4)           Od 1569 roku na wschodzie Rzeczpospolita Obojga Narodów;

5)           W 1657 r. Xięstwo Pruskie staje się niezależnym państwem

6)           Od 1701 r. na zachodzie Królestwo Prus;

7)           Od 1795 r. granica między Prusami Wschodnimi a Prusami Nowowschodnimi w ramach Królestwa Prus;

8)           Od 1807 r. na wschodzie Xięstwo Warszawskie;

 

 

Powrót do strony głównej